Đồng chí Hoàng Quốc Việt người con ưu tú của cách mạng Việt Nam và quê hương Bắc Ninh
Đồng chí Hoàng Quốc Việt, nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam, người học trò xuất sắc của Chủ Tịch Hồ Chí Minh, người con ưu tú của Quê hương Bắc Ninh, người chiến sỹ cộng sản kiên cường, bất khuất, trung kiên, liêm chính, giản dị và chân thành. Trải qua gần 70 năm hoạt động cách mạng, dù ở đâu, cương vị nào, đồng chí Hoàng Quốc Việt cũng nêu một tấm gương sáng về sự hy sinh, phấn đấu cho lý tưởng của Đảng, một lòng, một dạ phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân.
Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp với Tỉnh uỷ Bắc Ninh tổ chức hội thảo “Đồng chí Hoàng Quốc Việt – Người cộng sản kiên trung, mẫu mực của Đảng và cách mạng Việt Nam”
Đồng chí Hoàng Quốc Việt tên thật là Hạ Bá Cang, sinh ngày 28/5/1905 trong một gia đình công nhân nghèo tại tổng Đỗ Xá, huyện Võ Giàng, nay là phường Đáp Cầu, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Là người con của quê hương Kinh Bắc- Bắc Ninh, Hoàng Quốc Việt khi sinh thời rất tự hào về truyền thống văn hiến, cách mạng, truyền thống hiếu học, khoa bảng của xứ Kinh Bắc. Điểm nổi bật nhất ở Hoàng Quốc Việt là sớm có tinh thần yêu nước. Những ngày ở quê nhà, Hoàng Quốc Việt đã tận mắt chứng kiến bao nỗi đau thương, thống khổ của người dân, trong đó có những người thân yêu, bà con làng xóm dưới ách nô dịch của chế độ thực dân. Với sức vóc và khát khao cống hiến của tuổi trẻ, Hoàng Quốc Việt ý thức được trách nhiệm của mình trước tình cảnh quê hương, đất nước bị ngoại xâm, nung nấu ý chí, quyết tâm đấu tranh chống lại mọi áp bức bất công.
Sớm chịu ảnh hưởng của phong trào yêu nước những năm 1925- 1926, khi học tại Trường Kỹ nghệ thực hành Hải Phòng, Hoàng Quốc Việt đã cùng với Lương Khánh Thiện, Lưu Bá Kỳ là những học sinh cùng chí hướng tích cực tham gia phong trào bãi khóa, biểu tình, đấu tranh đòi chính quyền thực dân thả nhà yêu nước Phan Bội Châu và bị đuổi học. Trở về quê, đồng chí làm quen với Ngô Gia Tự, người thanh niên nổi tiếng trường Bưởi cũng đã bị đuổi học vì đứng đầu cuộc đấu tranh của học sinh Hà Nội chống xử án cụ Phan Bội Châu. Từ đây, Hoàng Quốc Việt nhanh chóng đến với những tư tưởng lớn của Nguyễn Ái Quốc và khẳng định con đường của mình là đấu tranh giải phóng dân tộc.
Trong những năm 1925- 1927 Hoàng Quốc Việt làm thợ mỏ tại mỏ Phấn Mễ (Thái Nguyên), mỏ than Mạo Khê (Quảng Yên), sau đó trở về Hải Phòng làm thợ nguội ở Nhà máy cơ khí Carông. Tại đây, Hoàng Quốc Việt may mắn gặp lại Lương Khánh Thiện, Nguyễn Đức Cảnh, Trịnh Đình Cửu, những người đã giác ngộ cho Hoàng Quốc Việt về lý luận cách mạng, về “vô sản giai cấp”, “cộng sản chủ nghĩa”… Năm 1928, đồng chí Hoàng Quốc Việt được kết nạp vào Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên. Năm 1929, Hoàng Quốc Việt được kết nạp vào Đông Dương Cộng sản Đảng và được tổ chức cử vào Nam Kỳ hoạt động, tuyên truyền, mở rộng ảnh hưởng của Đảng.
Năm 1930, Hoàng Quốc Việt gia nhập Đảng cộng sản Việt Nam, được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương lâm thời của Đảng. Tháng 5- 1930, đồng chí bị thực dân Pháp bắt, giam ở nhà tù Hải Phòng, Hỏa Lò rồi đày đi Côn Đảo. Năm 1936, cùng với việc ra đời Mặt trận bình dân Pháp, phong trào đấu tranh của nhân dân ta nhất là giới công nhân, thợ thuyền, bọn địch đã phải trả lại tự do cho tù chính trị trong đó có đồng chí Hoàng Quốc Việt.
Là một trong những lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt Nam, người con ưu tú của quê hương Bắc Ninh. Mặc dù Hoàng Quốc Việt hoạt động ở Bắc Ninh không nhiều, nhưng đồng chí đã để lại những dấu ấn đậm nét đối với sự phát triển của phong trào cách mạng nơi đây. Sau khi từ Côn Đảo trở về quê hương, năm 1937 đồng chí được cử vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Năm 1938, Hoàng Quốc Việt về hoạt động cách mạng ở Bắc Ninh, Bắc Giang, gây dựng và trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng, tổ chức nhiều hoạt động công khai, đấu tranh đòi các quyền dân sinh, dân chủ, chắp nối gây dựng nhiều cơ sở cách mạng như Đình Bảng, Cẩm Giang, Tam Sơn. Thời gian này, đồng chí hoạt động tại Hiệu thịt bò Bô-vô ở số nhà 293 phố Tiền An (thành phố Bắc Ninh). Bằng sự nỗ lực, tinh thần và ý chí cách mạng, đồng chí Hoàng Quốc Việt cùng đồng đội tích cực liên lạc, tập hợp chiến sĩ, khôi phục phong trào cách mạng ở Bắc Ninh - Bắc Giang. Nhờ vậy, phong trào cách mạng nơi đây có những bước tiến quan trọng, quần chúng cách mạng đứng lên anh dũng tranh đấu, tạo ra sức mạnh mãnh liệt trong thời kỳ vận động dân chủ 1936 - 1939, làm nền tảng cho những năm tiếp theo.
Tháng 6-1941, đồng chí Hoàng Quốc Việt giao cho Chi bộ Đình Bảng tuyển chọn một số con em các cơ sở cách mạng ở làng Đình Bảng (huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh) để thành lập Đội Nhi đồng cứu vong, làm nhiệm vụ thông tin liên lạc cho cán bộ ra vào hoạt động ở làng Đình Bảng; tiếp tục gây dựng và phát triển phong trào cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang, tiến tới Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám năm 1945 giành chính quyền về tay nhân dân, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Trên bước đường công tác của mình, đồng chí Hoàng Quốc Việt luôn giành cho quê hương những tình cảm lớn. Mỗi khi về thăm quê hương, đồng chí luôn nói: “Tôi là con em Bắc Ninh, là người dân Đáp Cầu như những người dân bình thường khác”. Mỗi lần gặp gỡ cán bộ, nhân dân, đồng chí thường lấy câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh để căn dặn: “Chúng ta phải đoàn kết, đại đoàn kết trong Đảng và trong nhân dân; đoàn kết trên dưới; một lòng một dạ vì dân, vì Đảng, vì Tổ quốc”.
Với 87 tuổi đời, gần 70 năm cống hiến cho Đảng, cho dân tộc, dù hoạt động ở đâu, làm bất cứ công việc gì, đồng chí Hoàng Quốc Việt cũng cống hiến hết sức mình cho Đảng, cho dân. Cuộc đời và sự nghiệp hoạt động của đồng chí mãi mãi là tấm gương sáng đối với các thế hệ cách mạng Việt Nam.
Để khắc ghi công lao to lớn của đồng chí với quê hương và đất nước, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Bắc Ninh đã có sự quan tâm đặc biệt tới những cơ sở gắn với quá trình hoạt động cách mạng của đồng chí: Hiệu thịt bò Bô-vô, nơi đồng chí gây dựng cơ sở cách mạng năm xưa nay được tu bổ, chỉnh trang, gắn biển nhà lưu niệm (năm 1990); xây nhà bia tưởng niệm đồng chí ngay tại mảnh đất gia đình đồng chí khang trang, tôn kính để mọi người đến thắp hương tưởng niệm (năm 2004). Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh đồng chí, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bắc Ninh đã tổ chức biên soạn và xuất bản cuốn sách “Hoàng Quốc Việt, chiến sĩ cộng sản kiên cường và mẫu mực” (2005); xây dựng công viên, tượng đài đồng chí tại phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh. Nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh đồng chí, Tỉnh ủy Bắc Ninh phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Đồng chí Hoàng Quốc Việt với cách mạng Việt Nam và quê hương Bắc Ninh” (2015); chỉnh trang, tu bổ công viên và khu nhà bia tưởng niệm đồng chí; phát động phong trào thi đua, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, nói chuyện chuyên đề cùng nhiều hoạt động khác nhằm thể hiện sự tri ân của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong tỉnh đối với những đóng góp to lớn của đồng chí với quê hương và sự nghiệp cách mạng của Đảng, đồng thời giáo dục cho thế hệ trẻ về truyền thống của quê hương và đất nước. Năm 2019, thành phố Bắc Ninh hoàn thành việc bổ sung, chỉnh lý Nhà trưng bày thân thế, sự nghiệp đồng chí Hoàng Quốc Việt, hướng tới xây dựng Nhà trưng bầy thành Trung tâm khai thác thông tin, tư liệu về đồng chí; ra mắt quỹ khuyến học, khuyến tài mang tên đồng chí Hoàng Quốc Việt.
Nhân kỷ niệm 120 năm ngày sinh đồng chí, Tỉnh Bắc Ninh đã phối hợp với các cơ quan Trung ương và chủ trì tổ chức nhiều hoạt động thiết thực như: Xây dựng kế hoạch, hướng dẫn, đề cương tuyên truyền; phát triển lớp đảng viên mang tên đồng chí Hoàng Quốc Việt; tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Đồng chí Hoàng Quốc Việt – Người cộng sản kiên trung, mẫu mực của Đảng và cách mạng Việt Nam”; sưu tầm và trưng bày tài liệu, hình ảnh, hiện vật, kỷ vật, sách về đồng chí; trùng tu, tôn tạo, chỉnh trang quần thể Công viên đồng chí Hoàng Quốc Việt tại phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh; tổ chức Lễ dâng hương; phát động các phong trào thi đua yêu nước; chỉ đạo các tổ chức cơ sở đảng học tập chuyên đề về tấm gương đồng chí Hoàng Quốc Việt...
Kỷ niệm 120 năm ngày sinh đồng chí Hoàng Quốc Việt (28/5/1905 – 28/5/2025) là dịp để mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân ghi nhớ công lao to lớn và nguyện noi gương học tập phẩm chất đạo đức cách mạng của đồng chí, luôn vững bước trên con đường dựng xây quê hương, đất nước giầu đẹp, văn minh./.
TS Nguyễn Văn Hùng,
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy,
Chủ tịch Hội Văn học- Nghệ thuật tỉnh
